Een poppenhuis

“De auteur schrijft een toneelstuk, de regisseur regisseert een tweede, de acteurs spelen een derde en het publiek ziet een vierde.”
- Engelse theateruitspraak -

Henrik Ibsen is een Noors toneelschrijver en dichter uit de negentiende eeuw. Hij groeide op in een vooraanstaande koopmansfamilie. Als jonge knaap zag hij de zaak van zijn vader failliet gaan en het gezin belandde in armoede. Deze plotse ommekeer in Ibsens leven liet een onuitwisbare indruk na, die hij vaak verwerkte in zijn latere toneelstukken. Hij keerde zich af van zijn familie en begon zich toe te leggen op ‘het schrijven’. Als prille dertiger maakte hij langzaam naam als auteur. Door de vele tegenwerkingen binnen de theaterwereld en enkele teleurstellingen op persoonlijk, financieel en politiek vlak, besliste hij in vrijwillige ballingschap te gaan. Gedurende 27 jaar verbleef hij afwisselend in Italië en Duitsland. Rond zijn zestigste keerde hij als rijk en gevierd schrijver terug naar Noorwegen, waar hij in 1906 op 78-jarige leeftijd stierf.

Ibsens werk wordt tot de wereldliteratuur gerekend en hij wordt algemeen beschouwd als de grondlegger van het modernistische drama. Hij schreef 25 toneelstukken, waarvan ‘Een poppenhuis’, ‘Hedda Gabler’, ‘De Wilde Eend’ en ‘Spoken’ wellicht de meest gekende zijn.
Ibsens stukken hebben een zwaar psychologische diepgang, maar blijven desondanks steeds erg herkenbaar. Hij baseerde de meeste van zijn stukken en personages immers op zaken die hij zelf had meegemaakt of op kennissen uit zijn omgeving. Dit resulteerde in verhalen en karakters waarbij het gevoelsleven van de ‘gewone burger’ centraal stond, met alle daar bijhorende dilemma’s. Geen booswichten, vechtscènes en onwaarschijnlijke ontknopingen dus, maar wel alledaagse gesprekken tussen alledaagse mensen.

“De stiltes van de regisseur kunnen mee de ziel van het personage naar boven halen.”
- Dirk Reynaerts -

Dirk begon zijn theatercarrière als jonge snaak in de toneelstukken van zijn vader en diverse schoolvoorstellingen. Als volwassene legde hij zich meer toe op het belichten en in scène zetten van stukken en provocaties, vaak samen met zijn broer Jan Reynaerts. Sinds 2007 is Dirk een vaste waarde binnen TH geworden, vooral als lichtman-scenograaf; herinner u “Famille d’Artistes”, “Het schouwspel van Sinterklaas”, “De winter onder de tafel” en “Om acht uur bij de Ark”, om er slechts enkele te noemen.

Dirk gaat graag naar toneelvoorstellingen kijken. Hij houdt van rechttoe-rechtaan theater met soms een tragische twist aan het eind. Door de vele ‘straffe’ voorbeelden die hij zo zag, kriebelde het al langer om niet enkel met beeld, maar ook met tekst aan de slag te gaan.

In 2009 hielp hij Eva Van Hoecke met haar eerste regie, “Het schouwspel van Sinterklaas”. Een dikke twee jaar later kozen ze ervoor om samen de regie van “De winter onder de tafel” aan te pakken. Bij “Een poppenhuis” zit hij voor het eerst alleen in de regiestoel. Geen sinecure, vooral wanneer je bedenkt dat zijn cast grotendeels bestaat uit acteurs die zelf al meermaals regisseerden binnen en buiten TH.

“Het begin van een repetitieproces voelt vaak alsof je aan het wandelen bent. Je weet niet waarheen, maar je vertrouwt erop dat je er zal geraken. Tijdens het productieproces wordt alles langzaam lichter en duidelijker. Alsof je start met een zwart-wit foto die langzaam wordt ingekleurd.”
- Rachel Ponsoby -

Iedereen weet dat je naast een gedreven regisseur ook een schare aan acteurs en om-en-rondmensen nodig hebt om een stuk op de planken te kunnen brengen.

De acteursploeg bestaat deze keer uit een negenkoppige bende die volop aan de slag is met lappen tekst, hevige emoties (gelukkig vooral op de scène) en ontzettend veel discussies, gezellig bij pot en pint.

Zij worden met raad en daad, en met potlood en gom in de aanslag, bijgestaan door Jelle, hun bevallige regie-assistente. Zij neemt overigens ook de rekwisieten voor haar rekening. Daarnaast kunnen ze (voorlopig) niet zonder Tine. Zij fluistert de acteurs grootse literatuur in wanneer het geheugen hen al eens in de steek laat. Maar tegelijk doet ze hen ook nadenken over vreemde zinswendingen en dubieuze tekstinterpretaties. Ze is als het ware soms de regie-assistente van de regie-assistente.

Lisbeth, op haar beurt, voorzag de ploeg, bij aanvang van het repetitieproces, van alle mogelijke geschiedkundige en literaire feiten bij het stuk. Karel helpt Dirk en de acteurs technisch vooruit wanneer ze zich blindstaren op onnatuurlijke bewegingen en fout aanvoelende plaatsingen. Esther draagt dan weer haar steentje bij door mee te zoeken naar eenvoudige doch intense choreografieën.

Uiteraard geen theaterstuk van Dirk zonder een abstract decor. De bende van Peter zet hier volop zijn schouders onder, letterlijk en figuurlijk.

En dan zijn er nog Karine, die iedereen van tijdloze maar modieuze kledij probeert te voorzien (bijgestaan door Tine en Lisbeth); 
Bob en Dirk, die alle zielenroerselen van de personages in beelden proberen om te zetten en van sfeervol licht voorzien; 
Andrew, die alle tegenstrijdige emoties binnen het stuk van de juiste klankband voorziet; en André en Eva die ervoor zorgen dat alle praktische beslommeringen netjes opgelost geraken.

Deze groep wordt ongetwijfeld nog aangevuld met een kleurrijke grimeploeg, een vrolijke tappersploeg en veel dappere kuismannen en -vrouwen.

Je ziet, een hele bende gemotiveerde en enthousiaste TH’ers die hun uiterste best doen om hun drive en goesting op jullie af te stralen bij de voorstellingen.

“Ik hoop dat de mensen gewoon kunnen kijken en het op zich kunnen laten afkomen.”
- Jurgen Delnaet -

Tegenwoordig lijken we bijna allemaal te verzuipen in de vele rollen die ons worden opgedrongen. Krampachtig proberen we voor iedereen goed te doen; trachten we de schijn op te houden, voor onszelf en diegenen die we liefhebben. Daarbij verliezen we vaker dan we willen onze innerlijke rust, zicht op wat we écht willen, en soms zelfs de controle op ons leven. De verwachtingen tegenover onszelf en de ander liggen vaak zo hoog dat desillusie en identiteitscrisissen simpelweg niet kunnen uitblijven. Onze Westerse maatschappij gaat momenteel gebukt onder een plaag van burn-outs, depressies, zelfmoorden. Ogenschijnlijke futiliteiten binnen onze relatie, onze job, onze vriendschappen kunnen plots ‘die ene druppel’ zijn. De liefde voor vrienden, partner en niet te vergeten onszelf dooft, door ons opportunistisch gedrag en veelal te hoge verwachtingen, vaak even snel uit als ze gekomen is.

‘k Kan alleen moar geven
Wa 'k te bieden hem
‘k Kan alleen moar zeggen
't Weinige da 'k weet
Ik heb zitten marchanderen
Opportunist
Moar met de liefde
Onderhandelde ni

Uit ‘Koning Liefde’ van Tourist Lemc

Ibsen speelde in zijn stukken vaak met tegenstellingen: tussen realiteit en droom, tussen instinct en geest, tussen het idealistische ‘leven’ en het gedwongen ‘geleefd worden’, tussen gewoontes en onontkoombare evoluties. Diezelfde tegenstellingen wilde ik graag in het stuk steken: tot waar hebben we ons leven zelf in de hand en waar begint ‘het lot’ zich te moeien? Wat speelt zich echt af in het leven van deze mensen en waar gaat Nora’s doemdenken met haar geest en ziel aan de haal? Waar spélen we onze rollen en waar zijn we écht? Om deze dualiteit ook in beeld om te zetten, hebben we met de ploeg getracht een evenwicht te vinden tussen bewegingstheater en teksttheater, tussen naturalistisch spelen en de ‘grote emoties’, tussen een deels realistische en deels abstracte vormgeving. Of die keuze ‘verstandig’ is … 
Kom gewoon kijken en laat het op je afkomen.

Dirk Reynaerts